HIV (Human Immunodeficiency Virus) is een virus dat het immuunsysteem van de mens aantast door specifiek CD4+ T-cellen te infecteren en te vernietigen. Deze cellen spelen een cruciale rol in de afweer tegen infecties en ziekten. Wanneer het aantal CD4+ cellen drastisch daalt, wordt het lichaam kwetsbaar voor opportunistische infecties en bepaalde kankers.
Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen HIV en AIDS. HIV is het virus zelf, terwijl AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) het eindstadium van een HIV-infectie is, waarbij het immuunsysteem zo ernstig is aangetast dat levensbedreigende complicaties optreden.
HIV wordt overgedragen via:
Vroege symptomen kunnen griepachtige klachten zijn zoals koorts, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren, maar veel mensen ervaren geen symptomen gedurende jaren.
In België zijn verschillende testmogelijkheden beschikbaar voor HIV-diagnose. De meest betrouwbare test is de bloedtest die antilichamen en antigenen detecteert. Sneltests geven binnen 15-20 minuten een resultaat, terwijl speekseltests een minder invasief alternatief bieden, hoewel ze iets minder gevoelig zijn dan bloedtests.
HIV-tests kunnen worden uitgevoerd bij:
België biedt anonieme testmogelijkheden via verschillende organisaties zoals Sensoa en lokale gezondheidscentra. Vroege detectie is cruciaal omdat tijdige behandeling de virale load kan onderdrukken tot niet-detecteerbare niveaus, waardoor transmissie wordt voorkomen en de gezondheid behouden blijft.
In België zijn Truvada en Descovy beschikbaar als PrEP-medicatie voor mensen met een verhoogd risico op HIV-infectie. Deze medicijnen worden dagelijks ingenomen en bieden uitstekende bescherming wanneer ze correct worden gebruikt. Truvada bevat een combinatie van tenofovir disoproxil fumaraat en emtricitabine, terwijl Descovy tenofovir alafenamide en emtricitabine combineert. Descovy heeft het voordeel van minder nierbelasting en botdichtheidsproblemen.
Voor HIV-behandeling zijn verschillende moderne combinatiepreparaten beschikbaar, waaronder Bictegravir/tenofovir/emtricitabine (Biktarvy) en verschillende dolutegravir-combinaties zoals Triumeq en Juluca. Deze medicijnen behoren tot de meest effectieve en goed verdraagbare behandelopties.
PEP moet binnen 72 uur na mogelijke blootstelling worden gestart en gedurende 28 dagen worden ingenomen. De standaardbehandeling bestaat meestal uit een combinatie van drie antiretrovirale medicijnen.
Antiretrovirale medicijnen werken via verschillende mechanismen: reverse transcriptase-remmers, integrase-remmers en proteaseraimmers. Mogelijke bijwerkingen omvatten gastro-intestinale klachten, hoofdpijn en vermoeidheid. Contra-indicaties variëren per medicijn en omvatten nieraandoeningen en specifieke medicijninteracties.
HIV-behandeling in België volgt internationale richtlijnen waarbij onmiddellijke start van antiretrovirale therapie wordt aanbevolen bij alle HIV-positieve patiënten, ongeacht CD4-telling. Het doel is het bereiken van een niet-detecteerbare virale lading binnen 6 maanden na start van de behandeling.
Moderne HIV-behandeling bestaat uit combinatietherapie met minimaal drie actieve stoffen uit verschillende medicijnklassen. Dit voorkomt resistentieontwikkeling en zorgt voor optimale virusonderdrukking. De volgende principes zijn essentieel:
Therapietrouw is cruciaal voor behandelsucces. Regelmatige monitoring van virale lading en CD4-telling bepaalt de behandelrespons. Bij resistentie of behandelfalen worden medicijnaanpassingen gemaakt op basis van genotypische resistentietests. Belangrijk is ook het controleren op medicijninteracties, vooral bij gelijktijdig gebruik van andere chronische medicatie.
Preventie blijft de hoeksteen in de strijd tegen HIV. Veilige seks praktijken, waarbij consistent condoomgebruik essentieel is, vormen de eerste verdedigingslinie tegen transmissie. Moderne latexcondooms en vrouwencondooms bieden uitstekende bescherming wanneer correct gebruikt.
Pre-expositieprofylaxe (PrEP) is beschikbaar voor personen met verhoogd risico op HIV-infectie. Deze dagelijkse medicatie kan het risico op besmetting met meer dan 95% verminderen. In België is PrEP verkrijgbaar via gespecialiseerde centra en wordt gedeeltelijk terugbetaald door de mutualiteiten.
Naalduitwisselingsprogramma's spelen een cruciale rol in de preventie onder mensen die drugs gebruiken. Partner teststrategieën helpen koppels hun status te kennen en gepaste voorzorgsmaatregelen te nemen. Voor zwangere vrouwen met HIV bestaat een effectief preventieprogramma dat moeder-op-kind overdracht vrijwel volledig kan voorkomen door antiretrovirale behandeling en aangepaste bevalling.
België beschikt over een uitgebreid netwerk van gespecialiseerde organisaties die ondersteuning bieden aan mensen met HIV. Sensoa, de HIV-Vereniging en lokale steungroepen bieden emotionele begeleiding, praktische hulp en lotgenotencontact. Deze organisaties spelen een essentiële rol bij het doorbreken van stigma en het bieden van een veilige ruimte voor ervaringen uitwisseling.
De Belgische gezondheidszorg voorziet in uitstekende HIV-zorg via gespecialiseerde behandelcentra in universitaire ziekenhuizen. Antiretrovirale medicatie wordt grotendeels terugbetaald door de mutualiteiten, waardoor behandeling toegankelijk blijft voor alle patiënten.
Belgische wetgeving beschermt werknemers met HIV tegen discriminatie. Met moderne behandeling kunnen mensen met HIV een normale levensverwachting hebben en volledig participeren in het maatschappelijk leven. Regelmatige medische opvolging en therapietrouw zijn essentieel voor het behouden van een ondetecteerbare virale lading, wat transmissie verhindert.
