Astma is een chronische aandoening waarbij de luchtwegen ontstoken en vernauwt raken, waardoor ademhaling bemoeilijkt wordt. Deze vernauwing ontstaat door zwelling van het slijmvlies, samentrekking van de spieren rond de luchtwegen en overproductie van slijm. De oorzaken van astma zijn complex en omvatten zowel genetische factoren als omgevingsinvloeden zoals allergenen, luchtvervuiling en respiratoire infecties.
Veelvoorkomende symptomen zijn piepende ademhaling, kortademigheid, hoesten en een beklemd gevoel op de borst. Triggers variëren per persoon maar kunnen allergenen, weersveranderingen, emoties of bepaalde medicijnen zijn. In België lijdt ongeveer 8% van de bevolking aan astma, waarbij de prevalentie de laatste decennia is toegenomen, vooral in stedelijke gebieden.
Astma medicijnen worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën, elk met een specifieke functie bij het behandelen van astmasymptomen. De keuze van medicatie hangt af van de ernst van de aandoening en de frequentie van symptomen.
Deze medicijnen bieden snelle verlichting tijdens een astma-aanval door de spieren rond de luchtwegen te ontspannen. Kortwerkende bèta2-agonisten zoals salbutamol werken binnen enkele minuten en zijn essentieel voor noodgevallen. Ze worden gebruikt bij acute symptomen maar zijn niet geschikt voor dagelijks gebruik.
Inhalatiecorticosteroïden zoals beclometason en budesonide verminderen chronische ontstekingen in de luchtwegen. Deze medicijnen moeten dagelijks gebruikt worden, ook zonder symptomen, om astma onder controle te houden en toekomstige aanvallen te voorkomen.
Deze bevatten zowel een langwerkende bronchusverwijder als een ontstekingsremmer in één inhalator, wat het behandelschema vereenvoudigt en de therapietrouw verbetert.
Astma medicijnen werken direct in de luchtwegen door inhalatie, waardoor een snelle en gerichte werking wordt bereikt met minimale bijwerkingen elders in het lichaam.
De keuze van de juiste inhalator is cruciaal voor een effectieve astmabehandeling. In België zijn verschillende types inhalatoren beschikbaar, elk met hun specifieke voordelen en gebruiksinstructies.
Dosisaerosolen zijn de meest voorkomende inhalatoren die een nauwkeurige dosis medicijn afgeven via een drijfgas. Deze inhalatoren vereisen coördinatie tussen het indrukken en inademen, wat vooral voor kinderen en ouderen uitdagend kan zijn.
Droogpoederinhalatoren bevatten medicijn in poedervorm en worden geactiveerd door de inademingskracht van de patiënt. Ze zijn gebruiksvriendelijker omdat er geen coördinatie tussen drukken en inademen nodig is.
Vernevelaars zetten vloeibare medicijnen om in een fijne mist en zijn ideaal voor zeer jonge kinderen of patiënten die moeite hebben met andere inhalatoren. Spacers verbeteren de medicijnafgifte van dosisaerosolen aanzienlijk.
Populaire merken in België omvatten:
In België is een breed scala aan astmamedicijnen verkrijgbaar via apotheken, zowel op voorschrift als vrij verkrijgbaar. Deze medicijnen zijn onderverdeeld in kortdurende en langdurende behandelingen.
Salbutamol is het meest voorgeschreven noodmedicijn, verkrijgbaar als Ventolin en Airomir. Deze medicijnen werken binnen enkele minuten en zijn essentieel bij acute astma-aanvallen. Ze zijn receptplichtig maar worden vaak als eerste hulp aanbevolen.
Voor dagelijkse controle zijn verschillende opties beschikbaar. Beclometason (Qvar, Clenil) is een corticosteroïd die ontstekingen vermindert. Combinatiemedicijnen zoals Symbicort (budesonide/formoterol) en Seretide (fluticason/salmeterol) combineren ontstekingsremmers met langdurende luchtwegverwijders.
Montelukast (Singulair) is een leukotrieënreceptorantagonist in tabletvorm, vooral nuttig bij allergische astma en inspanningsastma.
Belangrijke medicijncategorieën omvatten:
Astma bij zeer jonge kinderen kan uitdagend zijn om te herkennen en behandelen. Baby's en peuters kunnen nog niet goed aangeven wat ze voelen, waardoor ouders moeten letten op signalen zoals piepende ademhaling, hoesten (vooral 's nachts), vermoeidheid tijdens spelen en problemen met voeding. De behandeling vereist aangepaste inhalatieapparatuur zoals een voorzetkamer met masker.
Voor schoolkinderen is het belangrijk dat zowel ouders, leerkrachten als het kind zelf begrijpen hoe astma te beheren. Kinderen kunnen leren hun inhaler correct te gebruiken en symptomen te herkennen. Sport en fysieke activiteit moeten aangemoedigd worden met juiste voorzorgsmaatregelen.
Zwangere vrouwen met astma hebben speciale aandacht nodig. Ongecontroleerde astma kan schadelijk zijn voor zowel moeder als baby. De meeste astmamedicijnen zijn veilig tijdens de zwangerschap, maar aanpassing van de behandeling kan noodzakelijk zijn onder medisch toezicht.
Bij ouderen kan astma samengaan met andere aandoeningen zoals hartproblemen of COPD. De medicijnkeuze en dosering vereisen vaak aanpassing vanwege veranderde lichaamsprocessen en mogelijke interacties met andere medicijnen.
Raadpleeg onmiddellijk een arts bij ernstige symptomen zoals extreme kortademigheid, blauwverkleuring van lippen of vingers, of wanneer de noodmedicatie niet werkt. Voor routine controles is het aan te raden om minstens twee keer per jaar uw astma te laten evalueren door uw huisarts of specialist.
Een persoonlijk astma actieplan helpt u uw symptomen te monitoren en te weten wanneer medicatie aan te passen. Dit plan, opgesteld met uw arts, bevat specifieke instructies voor verschillende situaties en helpt acute aanvallen te voorkomen.
Bewaar inhalers op kamertemperatuur en bescherm ze tegen extreme temperaturen. Controleer regelmatig de vervaldatum en het aantal doses dat nog beschikbaar is. Vervang inhalers tijdig en houd altijd een reserve bij de hand.
Uw apotheker biedt waardevolle ondersteuning bij astma management, inclusief uitleg over correct inhalatietechnieken, medicatie reviews en monitoring van bijwerkingen. Veel apotheken in België bieden ook astma consulten aan waarin uw behandeling wordt geëvalueerd en geoptimaliseerd in samenwerking met uw arts.
